kolega z roku

- rok bieżący/miniony a. przeszły a. zeszły/przyszły the current/past a. last/next year

- dobry/zły/tragiczny rok a good/bad/tragic year

- rok urodzenia the year of birth

- jestem z 1949 roku I was born in 1949

- to się wydarzyło w roku 1965 it happened in 1965

- w tym roku pojedziemy do Włoch/zaczniemy budowę domu we’re going to Italy/starting to build a house this year

- odwiedzam/zapraszam ich co rok a. co roku a. rok w rok I go to visit them/I invite them every year

- raz do a. w roku wyjeżdża na wakacje/chodzi do dentysty once a year she would go on holiday/visit a dentist

- dzieci przychodziły na świat rok po roku children came into the world year in year out

- powierzchnia/liczba mieszkańców wyspy maleje z roku na rok a. z każdym rokiem the surface area/population of the island is getting smaller by the year

- w ciągu tego roku/ostatnich lat udało mi się zaoszczędzić trochę pieniędzy within this year/the last few years I managed to put by some money

- lata trzydzieste/pięćdziesiąte the thirties/fifties

- akcja powieści rozgrywa się w latach czterdziestych XVIII wieku the action of the novel is set in the 1740s

- w połowie lat osiemdziesiątych sytuacja zmieniła się in the mid-80s the situation changed

- ile masz lat? how old are you?

- jutro zaczynasz trzydziesty pierwszy rok życia tomorrow you’ll be thirty one

- Basia wygląda/nie wygląda na swoje lata Basia certainly looks/doesn’t look her age

- kobiety lubią ujmować sobie lat women like to deduct a few years from their age

- nie dodawaj sobie lat don’t exaggerate your age

- między nimi jest rok różnicy there’s a year’s difference between them

- szkoda, że nie przyjechaliście rok/kilka lat wcześniej it’s a pity you didn’t come a year/a few years earlier

- to było chyba dwa lata temu, a może przed rokiem I think it was two years ago, or maybe just a year

- jutro upływa rok od jego śmierci/przyjazdu it’s a year tomorrow since his death/arrival

- został skazany na pięć lat więzienia he was sentenced to five years imprisonment

- minęło trzy i pół roku od tamtego wydarzenia three years and six months have passed since that event

- minęło już trzy i pół roku odkąd tu mieszkamy we’ve been living here for three and a half years

- za rok wychodzę za mąż I’m getting married in a year a. year’s time

- za trzy lata skończy studia he will have finished his studies in three years

- w rok po ślubie urodziła bliźniaki a year after getting married she had twins

- lata mijają a. płyną the years pass

- już rok z okładem a. z czymś temu obiecał do mnie zadzwonić a year or so a. just over a year ago he promised to phone me

- sprowadziliśmy się tu przed dwoma laty we moved here two years ago

- niższe/wyższe lata junior/senior years

- jestem na trzecim roku prawa I’m in my third year of law

- byliśmy na jednym roku we were in the same year

- (po)zostać na drugi rok a. powtarzać rok to repeat a year of the course of study

- przez chorobę stracił rok because of his illness he missed a year of his course of study

- kolega z roku a colleague from the same class a. year at university

- bal dla trzeciego roku a ball for the third year students

- dyskusja/konflikt trwa od lat the discussion/conflict has lasted for years

- na lata for years

- to inwestycja/praca na lata this is an investment/work for years

- ten odkurzacz starczy ci na lata this vacuum cleaner will last you for years

- po latach years later

- po latach przeczytałam tę książkę na nowo/ponownie odwiedziłam to miasto years later I reread that book/revisited that town

- latami a. przez długie lata for years

- latami a. przez lata marzyliśmy o własnym domu/podróży dookoła świata for years we dreamt of our own house/travelling around the world

- przed laty a. dawnymi laty years ago

- przed laty a. dawnymi laty była tu cukiernia years ago there was a cake shop here

- z latami a. z biegiem lat with the years

- z latami a. z biegiem lat nasza znajomość zmieniła się w przyjaźń with the years our acquaintanceship developed into friendship

- ostatnimi laty over recent years

- ostatnimi laty bardzo się postarzała in recent years she has really aged

- od niepamiętnych lat from time immemorial

- znamy się od niepamiętnych lat we’ve known each other for ages

- □ rok akademicki a. uniwersytecki Uniw. academic year

- rok bazowy Fin. base year

- rok finansowy Fin. fiscal a. financial year

- rok gospodarczy Ekon. production year

- rok gwiazdowy Astron. sidereal year

- rok jubileuszowy jubilee year

- rok kalendarzowy calendar year

- rok kościelny a. liturgiczny Relig. liturgical year, church year

- rok obrachunkowy Ekon. financial year

- rok pański Anno Domini, AD

- roku pańskiego 1812. the year of our Lord, 1812

- rok podatkowy Fin. tax year

- rok przestępny leap year

- rok szkolny Szkol. school year

- rok świetlny Astron. light year

- rok zerowy Uniw. foundation year, pre-freshman year US

- rok zwrotnikowy Astron. solar year, tropical year

- lata dziecinne childhood

- lata młodzieńcze youth

- lata dojrzałe adulthood

- lata podeszłe old age

- lata matuzalowe a. matuzalemowe advanced years

- Rok Święty Relig. Holy Year

■ Nowy Rok the New Year

- Szczęśliwego Nowego Roku! A Happy New Year!

- Do siego roku! A Happy New Year!

- być w latach a. leciechprzest. to be advanced in years

- mieć swoje lata to be no spring chicken pot.

- Sto lat! (formuła życzeń urodzinowych) many happy returns (of the day); (piosenka śpiewana jubilatom) ≈ For he’s/she’s a jolly good fellow!

* * *

( decl like nt in pl) year

* * *

pl. lata Gen. lat year; co rok(u) every year, annually; raz do roku l. raz na rok once a year; dwa razy do roku twice a year; ponad rok (temu) over one l. a year (ago); przez cały rok all year long; przez okrągły rok all the year round; rok temu a year ago; rok po roku l. z roku na rok year in, year out; pod koniec roku at the end of the year, towards the end of the year; przed upływem roku before the year is out; w lutym/kwietniu zeszłego/przyszłego roku last/next February/April; w nadchodzącym roku in the coming year; w piętnastym roku życia at fifteen (years old); w połowie roku at midyear; dobry rok (dla czegoś) vintage year (for sth); rok akademicki academic year; rok budżetowy budget year; rok finansowy l. obrachunkowy financial year; rok kalendarzowy calendar year; rok podatkowy tax year; rok przestępny leap year, bissextile; rok szkolny school year; rok świetlny astron. light year; Rok Święty Holy Year; rok zwrotnikowy astronomical year, solar year; rok zwykły (= nieprzestępny) common year; nowy rok (= nadchodzący l. niedawno rozpoczęty) New Year; Nowy Rok ( 1 stycznia) New Year's Day; powitać nowy rok see in the New Year; Szczęśliwego Nowego Roku! Happy New Year!; Roku Pańskiego Anno Domini, in the year of our Lord; pora roku season; minął rok a year passed; por. lata.

rok [rɔk] < gen -u; Pl lata> m

dekl wie nt in Pl

1) ( okres) Jahr nt

co \roku jedes Jahr

\rok w \rok Jahr für Jahr

z \roku na \rok von Jahr zu Jahr

w zeszłym/przyszłym \roku im letzten/im nächsten Jahr, letztes/ nächstes Jahr

w tym \roku in diesem Jahr, dieses Jahr

\rok szkolny/akademicki Schuljahr nt Studienjahr nt

artysta \roku Künstler m des Jahres

Nowy Rok Neujahr nt

do siego \roku prosit Neujahr!

\rok świetlny astron Lichtjahr nt

\rok obrachunkowy ekon Rechnungsjahr nt

\rok kościelny rel Kirchenjahr nt

2) uniw Studienjahr nt

kolega z mojego \roku Mitstudent m [ lub Kommilitone m ] aus meinem Studienjahr

3) co \rok, to prorok ( przysł) jedes Jahr ein neues Kind [zur Welt gebracht]; zob. też lata

- radio nie działało, chociaż baterie były dobre the radio wasn’t working even though the batteries were still good

- mieć dobre zdrowie a. cieszyć się dobrym zdrowiem to be healthy a. in good health

- to dobry środek na przeziębienie it’s a good remedy for colds

- pochodzić z dobrej rodziny a. z dobrego domu to come from a good family

- dobre dziecko a good a. well-behaved child

- dobre maniery a. obyczaje good manners

- liczą się dobre maniery good manners count

- ze względu na dobre obyczaje sprawie nie nadano rozgłosu to spare (any) embarrassment the case was hushed up

- w dobrym stylu in good style

- przynoszenie gospodyni kwiatów wciąż jest w dobrym stylu a. tonie it’s still good form to give the hostess flowers

- dobry gust a. smak good taste

- w dobrym guście [ubiór, makijaż, wnętrze] in good taste

- zmierzać ku dobremu to be going a. heading in the right direction

- wszystkiego dobrego all the best

- wszystkiego najlepszego best wishes

- wszystkiego najlepszego z okazji a. w dniu urodzin Happy Birthday!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji świąt (Bożego Narodzenia) Merry a. Happy Christmas!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji Nowego Roku Happy New Year!

- surowe warzywa i owoce są dobre dla zdrowia raw fruit and vegetables are good for your health

- zrobić coś dobrego dla kogoś to do sb a good turn

- zmiana na lepsze a change for the better

- zmienić się na lepsze to change for the better

- nie martw się, teraz wszystko zmieni się na lepsze don’t worry, everything will get better a. improve from now on

- wyjść komuś/czemuś na dobre to do sb/sth good

- nie okazywał strachu, co zwykle wychodziło mu na dobre he never showed any fear, which usually paid off

- zmiana pracy nie wyszła mu na dobre changing jobs didn’t do him any good

- nic dobrego z tego nie wyjdzie a. nie będzie no good will come (out) of it

- nie wróżyć nic dobrego to not augur well

- mina ojca nie wróżyła nic dobrego the expression on father’s face didn’t augur well

- nie wróżył sobie nic dobrego po tej rozmowie he didn’t expect anything good to come out of the talk

- w najlepszym razie a. wypadku at best

- wełna/drewno w dobrym/najlepszym gatunku the good/best quality wool/timber

- dobry gatunek wina good wine

- to nie jest dobry/najlepszy moment it’s not a good time/the most suitable moment

- jest teraz dobry czas na żniwa this is a good time for the harvest

- każdy pretekst jest dobry any excuse will do

- może to będzie dobre zamiast młotka? maybe this will do instead of a hammer?

- gorączka spadła, to dobry znak his/her temperature’s gone down, that’s a good sign

- dobre chęci a. zamiary good intentions

- mimo najlepszych chęci, nie udało mi się tego zrobić try as I might, I couldn’t do it

- mieć dobre serce to be kind-hearted

- był dobry dla zwierząt he was good to animals

- bądź tak dobry i podaj mi książkę would you (be so kind as to) pass me that book?

- zasługiwać na lepsze traktowanie to deserve better (treatment)

- dobrym traktowaniem zdobędziesz ich zaufanie you’ll gain their confidence by treating them well

- radzę ci po dobremu – oddaj pieniądze I’m telling you for your own good – give back the money

- poszukać sobie lepszego fachu to look for a better trade a. profession

- dobry lekarz/nauczyciel a good doctor/teacher

- być dobrym z francuskiego to be good at French

- być lepszym z matematyki niż z historii to be better at maths than history

- być dobrym w tenisie/siatkówce to be good at tennis/volleyball

- być dobrym w swoim fachu to be good at one’s job a. trade

- dobre oceny good marks

- cieszyć się dobrą sławą to have a good reputation

- przedstawić a. ukazać kogoś/coś w dobrym/w najlepszym świetle to show a. present sb/sth in the best light

- znać swoje dobre strony to know one’s strengths

- dać się poznać od dobrej/najlepszej strony to reveal a. show one’s good side/one’s finest qualities

- ta tenisistka ma dobre notowania this tennis player has a high rating

- mam ochotę na coś dobrego I feel like something (really) tasty

- ocena dobra/bardzo dobra B/A

- dyplom z oceną bardzo dobrą a first class degree

- czekał na nią dobrą godzinę he waited for her for a good hour

- schudł dobre pięć kilo he’s lost a good five kilos

- świat nie dzieli się na dobrych i złych the world isn’t just made up of the good and the bad

- tłumaczyć komuś coś jak komu dobremu pot. to explain sth to sb very patiently

- tłumaczyłam jak komu dobremu, a on swoje I explained to him as best (as) I could, but it was no use a. it didn’t make any difference

- bardzo dobry Szkol. grade A

- obraca się teraz w lepszym towarzystwie he keeps better company nowadays

- lepszy z niego cwaniak he’s a real sly one a. real crafty bugger pot.

- zakochał się w niej na dobre he really fell for her

- zachmurzyło się a. niebo zachmurzyło się na dobre it’s really clouded over

- rozpadało się na dobre it’s really coming down

- zacząć się bawić w najlepsze to get into the swing of things

- kłamać w najlepsze to lie through one’s teeth

- dobra, dobra, nie wciskaj kitu yeah, yeah, tell it to the marines pot.

- dobra nasza a. dobra jest good for us

■ na dobre i na złe Relig. for better and for worse

- być z kimś na dobre i na złe to stick with sb through thick and thin

- dobre a. dobry sobie! iron. that’s a good one, I like that!

- dość tego dobrego! pot. that’s enough (of that)

- nic dobrego good-for-nothing

- być już dobrym a. pod dobrą datą pot. to be well oiled pot., to be far gone pot.

- iść a. walczyć z kimś o lepsze to compete a. vie with sb

- być w najlepszych rękach to be well looked after

- przenieść się do lepszego świata książk. to go the way of all flesh książk.

- dobremu wszędzie dobrze przysł. a good man is always a happy man

- lepsze jest wrogiem dobrego przysł. the best is the enemy of the good przysł.

- wszystko dobre, co się dobrze kończy przysł. all’s well that ends well przysł.

* * *

( ocena) ≈B

* * *

lepszy

1. (= wysokiej jakości, prawidłowy, pozytywny, sprawny, smaczny, skuteczny, korzystny) good; (= uprzejmy) good, kind ( dla kogoś to sb).

2. dobra godzina a good hour, the better part of an hour, at least an hour; nie było go dobrą godzinę he was out for at least an hour.

3. ( w zwrotach grzecznościowych) bądź tak dobry i... be so good l. kind and..., be a dear and...; dzień dobry! good morning!; dobry wieczór! good evening!; (życzę ci) wszystkiego dobrego l. najlepszego (I wish you) all the best.

4. ( w innych zwrotach) brać l. przyjmować coś za dobrą monetę take sth at face value; być dobrej myśli hope for the best; (być) na dobrej drodze (do czegoś) (be) on the royal road (to sth); być pod dobrą opieką be in good hands, be well taken care of; być z kimś w dobrej komitywie be well in with sb; (być) w dobrych rękach (be) in safe hands; dać komuś dobrą nauczkę teach sb a lesson; dobra opinia good opinion, reputability; dobra partia ( do małżeństwa) good catch; dobra robota fine job; dobra strona good point, strength, advantage ( czegoś of sth); dobra wola goodwill; dobra wróżba good l. happy omen, good sign; dobra wróżka fairy godmother; dobre imię good name, reputability, respectability; dobre maniery l. obyczaje good l. proper manners, social graces; dobry humor l. nastrój good humor, good l. high spirits; dobry interes good deal; dobry obyczaj good custom; dobry omen good l. happy omen; dobry znak good sign; Dobry Pasterz rel. the Good Shepherd; dobrymi chęciami piekło wybrukowane the road to hell is paved with good intentions; dostać dobrą nauczkę learn a lesson; dostać się w dobre ręce end up in good hands; gest dobrej woli goodwill gesture; mieć dobrą prasę have a good press; mieć/utrzymywać dobrą kondycję be/keep l. stay fit, be/keep l. stay in good shape; mieć dobre oko (do czegoś) have a good eye (for sth); mieć dobre oczy have good l. strong eyes; mieć dobrego nosa (do czegoś) have a good nose (for sth); na dobrą sprawę come to think of it, in fact; na dobre for good; na dobre i na złe for better or (for) worse; na frasunek dobry trunek przest. today's wine I drink today, tomorrow's sorrow I bear tomorrow; he that loves wine wants no woes; nic dobrego (z tego nie wyjdzie l. będzie) nothing good (will come out of this); przedstawiać kogoś/coś w dobrym świetle show sb/sth in a good l. favorable light; stare dobre czasy good old days; urodzić się pod dobrą gwiazdą be born under a lucky star; w dobrej wierze in good faith; wykazać się dobrą wolą show goodwill; zrobić dobre wrażenie make a good impression.

szkoln. ( ocena) B; dobry plus l. z plusem B plus, B+; bardzo dobry A.

z [z], ze [zɛ],

1.

I. prep +gen

( kierunek od czegoś) von +dat

\z domu/góry/drzewa von zu Hause/oben/vom Baum

\z Krakowa do Poznania von Krakau nach Posen

\z oddali aus der Ferne, von weitem

\z południa na północ von Süd nach Nord

( na zewnątrz czegoś) aus +dat

\z portfela/kieszeni aus der Geldbörse [ lub dem Portemonnaie] der [Hosen]Tasche

( lokalizacja) von +dat

\z boku von der Seite

\z tyłu/lewej strony von hinten/links

( źródło wiedzy) aus +dat

\z prasy/książki/doświadczenia aus der Presse/dem Buch/Erfahrung

( czas) von +dat

\z grudnia/ubiegłego roku vom Dezember/letzten Jahr

list \z trzeciego sierpnia ein Brief vom dritten August

\z rana morgens

katedra \z XIII wieku eine Kathedrale aus dem 13. Jahrhundert

( środowisko)

kolega \z klasy ein Klassenkamerad

niektórzy \z was einige von euch

jeden \z wielu einer von vielen

najstarszy \z całej rodziny der älteste [aus] der ganzen Familie

Aleksandra Nowak, \z domu Kowalska Aleksandra Nowak geb. Kowalski

( przyczyna) aus +dat, vor +dat

\z wdzięczności/głupoty/rozsądku aus Dankbarkeit/Dummheit/Vernunft

\z głodu aus [ lub vor] Hunger

( materiał) aus +dat

stół \z drewna aus Holz

zrobiony \z drewna/wełny/metalu aus Holz/Wolle/Metall hergestellt

bukiet [\z] fiołków Veilchenstrauß m

sok \z wiśni Kirschensaft m

( zakres) in +dat

ona jest dobra \z matematyki sie ist gut in Mathematik

on jest \z zawodu kierowcą [ciężarówki] er ist [Lastkraftwagen]Fahrer von Beruf

egzamin \z geografii Erdkundeprüfung f, Prüfung f in Erdkunde

( nasilenie) aus +dat

\z całych sił mit aller Kraft, unter Aufbietung aller Kräfte

\z całego serca aus ganzem Herzen

( ze względu na co) wegen +gen

znany \z zabytków/dobrej kuchni/czystości bekannt [ lub berühmt] wegen seiner Kulturdenkmäler/guten Küche/Sauberkeit

\z jakiej racji mit welchem Recht

ni \z tego, ni \z owego unvermittelt, mir nichts, dir nichts ( fam)

II. prep +instr

( towarzystwo) mit +dat

\z całą rodziną mit der ganzen Familie

chodź \ze mną komm mit mir

( przedmiot, związek) mit +dat

\z torbą/walizką/wędką mit der Tasche/dem Koffer/der Angel

śnieg \z deszczem Schneeregen m

( dodatkowy składnik) mit +dat

kawa \z mlekiem Kaffee m mit Milch

chleb \z masłem Butterbrot nt

schab \z kością Kotelett nt

zegar \z kukułką Kuckucksuhr f

( zawartość) mit +dat

dzbanek \z wodą Krug m mit Wasser

skrzynka \z narzędziami Kasten m mit Werkzeug

karton \z sokiem Saft m im Tetrapack

( określenie) mit +dat

chłopiec \z krótkimi włosami Junge m mit kurzem Haar

sklep \z zabawkami Spielzeuggeschäft nt

( okoliczność) unter +dat, mit +dat

\z wysiłkiem/niecierpliwością/uwagą mit Anstrengung/Ungeduld/Aufmerksamkeit

\z trudnością mit [ lub unter] Schwierigkeiten

( cel) mit +dat, zu +dat

\z prośbą mit einer Bitte

\z wizytą/odczytem zu Besuch/zum Vortrag

( skutek) mit +dat

\z powodzeniem mit Erfolg, erfolgreich

\z dobrym wynikiem mit einem guten Ergebnis

( przedmiot działania) mit +dat

ostrożnie \z ogniem! Feuer und offenes Licht [polizeilich] verboten!

oswoić się \z myślą o wyjeździe sich +akk mit dem Gedanken an die Abreise anfreunden

III. adv ( mniej więcej) ungefähr, zirka

\z godzinę/kilometr ungefähr [ lub zirka] eine Stunde/ein Kilometer, z

2. [zɛt] nt inv

( litera) Z nt, z nt

Z jak Zenon Z wie Zeppelin

od a do z von A bis Z